Naast tekenen is schrijven voor stedenbouwers een belangrijk uitdrukkings- en communicatiemiddel. Met een combinatie van tekeningen en taal kun je een breed publiek bereiken. Artikelen in tijdschriften en boeken voeden het debat over het vak.
Met een beurs van de BKVB in de jaren ’80 en tijdens zijn werk voor de gemeente Amsterdam kreeg Maurits de Hoog een paar keer de gelegenheid om te reflecteren op projecten en om nieuwe richtingen te verkennen. Dat leidde tot een reeks publicaties: 4 x Amsterdam, Nieuwe Ritmes van de Stad en De Hollandse Metropool, allemaal verzorgd door uitgeverij Thoth. Bij zijn afscheid van de gemeente Amsterdam schreef hij Tour Groot-Amsterdam, een verzameling essays over stedenbouw in de regio Amsterdam. In juni 2022 verscheen SuperWest 2000-2021 bij de gelijknamige tentoonstelling in het Van Eesteren Museum.
Hieronder worden enkele publicaties uitgelicht en is een overzicht van alle publicaties te vinden.
SuperWest 2000-2021
In de zomer en het najaar van 2022 organiseert het Van Eesteren Museum SuperWest 2000-2021, een manifestatie over de vernieuwing van de Westelijke Tuinsteden in Amsterdam. Het in 1999 opgerichte Bureau Parkstad coördineerde de vernieuwing tot haar opheffing in 2007, maar onder de radar is daarna een onwaarschijnlijke operatie uitgevoerd door corporaties, ontwikkelaars en beleggers. Er blijken meer dan 25.000 nieuwe woningen opgeleverd, veelal in nieuwbouw, maar in toenemende mate ook door renovatie en transformatie. Nieuwe scholen, winkels, hotels, horecapaviljoens en broedplaatsen maakten de Tuinsteden tot een completere stad. Tegelijkertijd bevolkten nieuwe generaties Amsterdammers de vernieuwde stad. De Tuinsteden zijn in deze twintig jaar superdivers geworden.
Bij de manifestatie verscheen de gelijknamige publicatie SuperWest 2000-2021. De publicatie documenteert alle 297 vernieuwingsprojecten met een accent op de 22 prijswinnaars. Daarnaast zijn een vijftal reflecties opgenomen. Maurits de Hoog schetst de contouren van wat gepland en gebouwd is. Ivan Nio gaat op basis van een hele reeks interviews in op hoe de vernieuwde stad geleefd wordt. Anouk de Wit laat in een beeldessay zien hoe erfgoed succesvol vernieuwd is én waar nog uitdagingen liggen. Hein Coumou analyseert de belangrijkste typologische vernieuwingen, met een accent op de collectieve ruimte op blokniveau. Flora Nycolaas kijkt vooruit, naar de vernieuwing van de Roëllbuurten en naar de grote, nieuwe operaties rondom de Tuinsteden in het verlengde van de Amsterdamse Omgevingsvisie 2050.
Tour Groot-Amsterdam
24 Essays
Bij de fietsroutes van Tour Groot-Amsterdam schreef Maurits 24 essays over stedenbouwkundige fenomenen, die je tijdens de route aandoet: van het tolhek bij Krommeniedijk en Amsterdam 700, via de boostergemalen van Waternet en de Spaghettiflat in Poelenburg tot aan de kweldruk in de Horstermeer. Bij elkaar illustreren ze een stedenbouwkundige blik op de opgaven in Amsterdam.
De Hollandse Metropool
Wat maakt een grote stad tot een metropool: een sublieme ligging, aan en af rijdende metro’s, een inspirerende geschiedenis, een concentratie van hoofdkantoren, een veelkleurige bevolking, een opwindend nachtleven, veel bezoekers? Cruciaal zijn aantrekkelijke faciliteiten voor interactie, voor ontmoeting en uitwisseling.
De Hollandse Metropool uit 2012 schetst de nieuwe interactiemilieus van de grote steden in Holland: in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, maar ook in Delft en Leiden.
4x Amsterdam
4 x Amsterdam uit 2005 vertelt het verhaal van vier onderscheiden delen van de stad: de gridstad op het veen, de waterstad in het IJ, de poldersteden in de droogmakerijen en de parken rond de dorpslinten. Het onderscheid is een bruikbaar vertrekpunt om de nieuwe stedenbouwkundige ontwerpopgaven in de transformatie van de stad scherp te stellen. Maar het biedt ook een nieuw gezichtspunt ten aanzien van de kwaliteit van de stad als geheel. Rond Amstel, IJ en Noord-Hollands Kanaal liggen kansen om de attractiviteit van de stad een krachtige impuls te geven.
Nieuwe ritmes
van de stad
Iedere dag komen er net zoveel bezoekers als forensen naar Amsterdam. Sommigen komen een paar uur, anderen blijven een paar jaar. Er zijn misschien wel acht miljoen Amsterdammers! Nieuwe Ritmes van de Stad, in 2009 samen met Rick Vermeulen geschreven, analyseert de veranderende gebruiksritmes van de stad: het dagelijkse, maar ook de wekelijkse, maandelijkse en jaarlijkse ritmes. Wat betekent dit voor de metropool in ontwikkeling?
Veelheid en Fragmentatie
In dit artikel in Oase 24 uit 1989 wordt stelling genomen in het debat rond de Rotterdamse stadsas. Is het stadslandschap een patchwork, een ‘tapijtmetropool’? Of zijn gerichte interventies voorstelbaar, die de ruimtelijke kwaliteit en aantrekkelijkheid van de regio verder helpen?
Pauperparadijs
De grote trends van liberalisering en globalisering trekken sinds de jaren ’90 een zware wissel op de kwaliteit van het leven in de stad. Veel steden worden exclusiever. In het artikel Pauperparadijs voor SRO uit 2018 worden enkele lange lijnen in de Hollandse stadsgeschiedenis in kaart gebracht.
Overzicht publicaties
Boeken ↓
Vernieuwing van de Amsterdamse Tuinsteden, redactie Maurits de Hoog en Anouk de Wit, met foto’s van Luuk Kramer, uitgeverij Thoth/Van Eesteren Museum, Bussum/Amsterdam 2022.
Acht fietsroutes en vierentwintig essays, afscheidsproject gemeente Amsterdam, 2020.
Ontwerpen aan interactiemilieus, uitgeverij Thoth, Bussum 2012.
Inaugurale rede TU-Delft, Delft 2009.
Metropoolvorming in Amsterdam, i.s.m. Rick Vermeulen, uitgeverij Thoth, Bussum 2009.
Uitgeverij De Driehoek, Amsterdam 2007.
Stedelijke ontwikkeling van Amsterdam 1994-2006, samenstelling Maurits de Hoog, Jan de Waal, OGA-dRO, Amsterdam 2006.
Ontwerpen aan de stad, uitgeverij Thoth, Bussum 2005.
Uitgave in eigen beheer 1996, inclusief Nieuwe plantypen de tuinstad voorbij, Sun Belt – verstedelijking van de kustvlakte en Volgende ronde: intensivering.
Uitgeverij 010, Rotterdam 1990.
De inzet van het stadsvormonderzoek bij de herstructurering van de oude stad in Tilburg, boekhandel Gianotten Tilburg/Delft University Press 1986; in samenwerking met Sjoerd Cusveller en Rein Geurtsen.
Artikelen in boeken en tijdschriften ↓
In: Wil Zonneveld (ed.): Randstad, Routledge, London 2021.
Inclusieve stad revisited, in: tijdschrift voor Stedebouw en Ruimtelijke Ordening SRO, oktober 2018, themanummer Inclusieve stad.
In: Geografenblad UvA, 2018.
In: Plan Amsterdam 2018-01, gemeente Amsterdam 2018.
In: Plan Amsterdam 2013-05, gemeente Amsterdam 2013.
In: De Kern van de Stedebouw dl. 4 – het programma van de stad, TU-Delft/SUN, Amsterdam 2012; update in: Stedenbouw, kern en perspectieven, Boom, Amsterdam 2020.
Column in: Zuidvleugelmagazine, Rotterdam-Den Haag 2013.
In: Amsterdam terug naar het IJ, SUN, Amsterdam 2012.
In: Atlas AUP, Valiz/Bureau Monumentenzorg Amsterdam 2012.
Hollandblad april 2010, uitgave Vereniging Deltametropool.
S+RO mei 2010, uitgave Nirov Den Haag.
Rooilijn september 2010, ter gelegenheid van het afscheid van Len de Klerk als hoogleraar Planologie Universiteit van Amsterdam
Ontwerponderzoek naar een nieuwe relatie tussen Amsterdam en Almere, Urban Planning International, april 2009.
In: SRO 01/2009, themanummer Transformatie.
In: 40 jaar Rooilijn, UvA, Amsterdam 2007.
In: Stadscahiers no.2, juni 2007.
In: Leon Deben, Willem Salet, Marie Thérèse van Thoor (eds): Cultural Heritage and the Future of the Historic Inner city of Amsterdam, Aksant, Amsterdam 2004.
In: Carmen Aalbers, Jos Jonkhof (red): Planning on principle – S2N, the strategy of the Two Networks revisited, Aeneas, Boxtel 2003.
In: Blauwe Kamer 2001-6, in samenwerking met Eric van der Kooij.
In: jaarboek Stedebouw en Landschapsarchitectuur ’97-’99, Thoth, Bussum 2000; in samenwerking met Alexandra Misch.
In: Stedebouw & Ruimtelijke Ordening 1999-6, NIROV.
In: ROM-magazine no. 1-2, Den Haag 1997.
In: Zover het oog reikt, ontwerpend sturen aan de stad, Polis, podium voor stedebouwkunde/uitgeverij Thoth, Bussum 1995.
Tweemaandelijkse rubriek in Blauwe Kamer/Profiel jaargangen ‘94 en ’95.
In: de Architect 1994-7/8, in samenwerking met Alies Rommerts.
In: De periferie centraal, Stimuleringsfonds 1994.
In: De Alexanderpolder, waar de stad verder gaat, AIR-Thoth, Rotterdam-Bussum 1993.
In: Housing after Napoleon, New use for an old site in Amsterdam, Arcam pocket no.3, Amsterdam 1992.
In: Architectonische kwaliteit als opdracht voor openbaar bestuur, NAi, Rotterdam 1991.
In: DWL-terrein Rotterdam, van waterfabriek tot woonwijk, 010, Rotterdam 1991.
In: de Architect, maart 1989.
In: Items 20, juni 1989.
In: themanummer Landschap, themanummer 40 de Architect 1989.
In: Oase 24 1989.
In: themanummer Randstad, themanummer 36 de Architect 1987.
In: Oase 11 1986; in samenwerking met Rudy Stroink.
In: Stedebouw in Rotterdam, Van Gennep, Amsterdam-Rotterdam 1981, in samenwerking met Rein Geurtsen.
Studierapporten ↓
In samenwerking met Frank van Pelt, Helmut Thoele en Walter de Vries.
Essay tbv. evaluatie ‘Parkstad naar 2015’, stedelijke vernieuwing Westelijke Tuinsteden Amsterdam, Bureau Parkstad, Amsterdam 2005.
In samenwerking met Dirk Sijmons, H+N+S landschapsarchitecten, Utrecht 2004.
Toekomstvisie Amsterdam-Noord, stadsdeel Amsterdam-Noord, Amsterdam 2001.
Rapportage werkgroep Herontwerp HMD, stichting Het Metropolitane Debat, Delft 1998, in samenwerking met Dirk Sijmons en San Verschuren.
In: Groen Hart? Groene Metropool! Oproep tot een actieplan; H+N+S in opdracht van ANWB en WNF-Nederland, Utrecht 1995.
Over de stads- en landschapsontwikkeling in het stedelijk knooppunt; Studiereeks Bouwen aan een levend landschap no. 25, Informatie- en kenniscentrum NBLF, Wageningen 1993, in samenwerking met Eric Luiten, H+N+S landschaparchitecten.
In: Architectuur in Nederland, Teleac 1993.
Voorbeeldplan 4de Nota RO, provincie Zuid-Holland 1993 in samenwerking met Ellen Marcusse en Leo Pols.
In: Integrale Milieueffectrapportage Schiphol 1993.
RPD 1992.
Verslag studieproject IJmeer, uitgaven in eigen beheer, Villanova, Rotterdam 1986-88.
RPD studierapport 37, Den Haag 1984, in samenwerking met Mirik Jung en Rudy Stroink.
In: Stad, object van bewerking, TU-Delft 1984-89; in samenwerking met Kees Thielen.
In: Stad, object van bewerking, TU-Delft 1984-89; in samenwerking met Rein Geurtsen.
Tour Groot-Amsterdam
Acht fietsroutes en vierentwintig essays, afscheidsproject gemeente Amsterdam, 2020.
De Hollandse Metropool
Ontwerpen aan interactiemilieus, uitgeverij Thoth, Bussum 2012.
Atlas ABC
Inaugurale rede TU-Delft, Delft 2009.
Nieuwe Ritmes van de stad
Metropoolvorming in Amsterdam, i.s.m. Rick Vermeulen, uitgeverij Thoth, Bussum 2009.
Lange Lijnen Amsterdam Nieuw-West
Uitgeverij De Driehoek, Amsterdam 2007.
Op koers
Stedelijke ontwikkeling van Amsterdam 1994-2006, samenstelling Maurits de Hoog, Jan de Waal, OGA-dRO, Amsterdam 2006.
4 x Amsterdam
Ontwerpen aan de stad, uitgeverij Thoth, Bussum 2005.
Schöner wohnen! 3 jaar De Hoog ontwerp + onderzoek
Uitgave in eigen beheer 1996, inclusief Nieuwe plantypen de tuinstad voorbij, Sun Belt – verstedelijking van de kustvlakte en Volgende ronde: intensivering.
Strategisch ontwerp Moerwijk
Uitgeverij 010, Rotterdam 1990.
Wolstad in ombouw
De inzet van het stadsvormonderzoek bij de herstructurering van de oude stad in Tilburg, boekhandel Gianotten Tilburg/Delft University Press 1986; in samenwerking met Sjoerd Cusveller en Rein Geurtsen.
Interaction in the Delta
In: Wil Zonneveld (ed.): Randstad, Routledge, London 2021.
Pauperparadijs
Inclusieve stad revisited, in: tijdschrift voor Stedebouw en Ruimtelijke Ordening SRO, oktober 2018, themanummer Inclusieve stad.
Verstedelijkte lagune – Amsterdam 2050
In: Geografenblad UvA, 2018.
Strategie in stadsontwikkeling, Koers 2025
In: Plan Amsterdam 2018-01, gemeente Amsterdam 2018.
Transformatiebesluit Haven-Stad, Ontwikkelen in stappen
In: Plan Amsterdam 2013-05, gemeente Amsterdam 2013.
Interactiemilieus
In: De Kern van de Stedebouw dl. 4 – het programma van de stad, TU-Delft/SUN, Amsterdam 2012; update in: Stedenbouw, kern en perspectieven, Boom, Amsterdam 2020.
M20
Column in: Zuidvleugelmagazine, Rotterdam-Den Haag 2013.
Amsterdam en het IJ
In: Amsterdam terug naar het IJ, SUN, Amsterdam 2012.
De ontwerpprincipes van het AUP
In: Atlas AUP, Valiz/Bureau Monumentenzorg Amsterdam 2012.
Investeren in metropoolvorming!
Hollandblad april 2010, uitgave Vereniging Deltametropool.
Stadstimmeren
S+RO mei 2010, uitgave Nirov Den Haag.
Transformaties Amsterdam
Rooilijn september 2010, ter gelegenheid van het afscheid van Len de Klerk als hoogleraar Planologie Universiteit van Amsterdam
Nieuwe Scheepskamelen
Ontwerponderzoek naar een nieuwe relatie tussen Amsterdam en Almere, Urban Planning International, april 2009.
Meebewegen met de dynamiek
In: SRO 01/2009, themanummer Transformatie.
Stadsontwikkeling Amsterdam op een keerpunt
In: 40 jaar Rooilijn, UvA, Amsterdam 2007.
Wereldstad in de uitverkoop, herontwikkeling Lijnbaan moet aan de andere kant beginnen
In: Stadscahiers no.2, juni 2007.
A Tale of Two Cities
In: Leon Deben, Willem Salet, Marie Thérèse van Thoor (eds): Cultural Heritage and the Future of the Historic Inner city of Amsterdam, Aksant, Amsterdam 2004.
Valleistad
In: Carmen Aalbers, Jos Jonkhof (red): Planning on principle – S2N, the strategy of the Two Networks revisited, Aeneas, Boxtel 2003.
De lange weg van Gooiland naar Ganzenhoef, actuele ontwerpkwaliteiten van een versleten ideologie
In: Blauwe Kamer 2001-6, in samenwerking met Eric van der Kooij.
De verhouding tussen tijd en kwaliteit, plannen voor Leidsche Rijn en IJburg
In: jaarboek Stedebouw en Landschapsarchitectuur ’97-’99, Thoth, Bussum 2000; in samenwerking met Alexandra Misch.
Een land met onbegrensde mogelijkheden
In: Stedebouw & Ruimtelijke Ordening 1999-6, NIROV.
Leve de stad! Ontwerpverkenning binnen de stedelijke contouren
In: ROM-magazine no. 1-2, Den Haag 1997.
Programma’s voor de regio
In: Zover het oog reikt, ontwerpend sturen aan de stad, Polis, podium voor stedebouwkunde/uitgeverij Thoth, Bussum 1995.
Atlas
Tweemaandelijkse rubriek in Blauwe Kamer/Profiel jaargangen ‘94 en ’95.
Contouren van de nieuwe stadsuitleg, studie naar de planinzetten van acht Vinexlocaties
In: de Architect 1994-7/8, in samenwerking met Alies Rommerts.
De stedebouwkundige discipline
In: De periferie centraal, Stimuleringsfonds 1994.
De Alexanderpolder in de Randstad
In: De Alexanderpolder, waar de stad verder gaat, AIR-Thoth, Rotterdam-Bussum 1993.
The challenge of urban design
In: Housing after Napoleon, New use for an old site in Amsterdam, Arcam pocket no.3, Amsterdam 1992.
De vorm van de stad, object van onderzoek en ontwerp
In: Architectonische kwaliteit als opdracht voor openbaar bestuur, NAi, Rotterdam 1991.
Alle dagen feest
In: DWL-terrein Rotterdam, van waterfabriek tot woonwijk, 010, Rotterdam 1991.
Stadsas domineert andere plannen
In: de Architect, maart 1989.
Residentiële projecten, de heerser als smaakbepaler
In: Items 20, juni 1989.
Verstedelijking in Landschappen, Villanova onderzoekt nieuwe aanpak
In: themanummer Landschap, themanummer 40 de Architect 1989.
Veelheid en fragmentatie, stadsas in regionaal perspectief
In: Oase 24 1989.
Randstad
In: themanummer Randstad, themanummer 36 de Architect 1987.
Amsterdam als stedelijk bouwwerk, analyse van een methode
In: Oase 11 1986; in samenwerking met Rudy Stroink.
Stad in Stolling
In: Stedebouw in Rotterdam, Van Gennep, Amsterdam-Rotterdam 1981, in samenwerking met Rein Geurtsen.
Ontwerpen aan de Zuidplaspolder 2003-2006, driehoek RZG Zuidplas, Provincie Zuid-Holland, Den Haag 2006
In samenwerking met Frank van Pelt, Helmut Thoele en Walter de Vries.
Boogie Woogie
Essay tbv. evaluatie ‘Parkstad naar 2015’, stedelijke vernieuwing Westelijke Tuinsteden Amsterdam, Bureau Parkstad, Amsterdam 2005.
Naar een toekomstagenda voor de SADC
In samenwerking met Dirk Sijmons, H+N+S landschapsarchitecten, Utrecht 2004.
Panorama Noord
Toekomstvisie Amsterdam-Noord, stadsdeel Amsterdam-Noord, Amsterdam 2001.
Perspectieven Amsteloevers, verkenning herinrichting openbare ruimte rond de Amstel van het Rokin tot het Kalfje, in samenwerking met Saline Verhoeven/1:1, Bobbink & Monchen, Eker & Schaap landschapsarchitecten en Philip Spangenberg/Urban Matters, Gemeente Amsterdam 1999.
Laagland
Rapportage werkgroep Herontwerp HMD, stichting Het Metropolitane Debat, Delft 1998, in samenwerking met Dirk Sijmons en San Verschuren.
Metropoolvergelijking
In: Groen Hart? Groene Metropool! Oproep tot een actieplan; H+N+S in opdracht van ANWB en WNF-Nederland, Utrecht 1995.
Toekomstverkenning Eindhoven-Helmond
Over de stads- en landschapsontwikkeling in het stedelijk knooppunt; Studiereeks Bouwen aan een levend landschap no. 25, Informatie- en kenniscentrum NBLF, Wageningen 1993, in samenwerking met Eric Luiten, H+N+S landschaparchitecten.
Stadslandschap, een veelkleurig palet
In: Architectuur in Nederland, Teleac 1993.
Koersen tussen stad en landschap
Voorbeeldplan 4de Nota RO, provincie Zuid-Holland 1993 in samenwerking met Ellen Marcusse en Leo Pols.
Een typologie van luchthavens
In: Integrale Milieueffectrapportage Schiphol 1993.
Lobben en flanken revisited, de naoorlogse uitbreidingstraditie
RPD 1992.
Archipel 1, 2, 3
Verslag studieproject IJmeer, uitgaven in eigen beheer, Villanova, Rotterdam 1986-88.
Stedebouw in de jaren ’80
RPD studierapport 37, Den Haag 1984, in samenwerking met Mirik Jung en Rudy Stroink.
De Pijp, een morfologische studie met een accent op het stadsontwerp, 1982
In: Stad, object van bewerking, TU-Delft 1984-89; in samenwerking met Kees Thielen.
Een plein aan de Rotte, stadsvernieuwing in Rotterdam, augustus 1980
In: Stad, object van bewerking, TU-Delft 1984-89; in samenwerking met Rein Geurtsen.
